İş Kazası Araştırma Raporu Nasıl Düzenlenir?

İş yaşamında istemesek de karşılaşabileceğimiz iş kazaları olumsuz sonuçlara yol açmaktadır. Yaralanma, sakatlanma veya can kaybı şeklinde sonuçlanan vakaların incelenmesinde ve araştırılmasında iş sağlığı ve güvenliği uzmanına büyük rol düşmektedir. Özellikle elim olayların yeniden tekrarlanmaması için alınacak önlemler dizisinin belirlenmesi, bu tür vakaların veya ramak kala olaylarını doğru analizi ile mümkün olmaktadır.

Bu nedenler iş kazası araştırma raporu nasıl düzenlenir konusunda mevzuata uygun hareket etmenin önemi yadsınamaz. İş kazasından sonra yapılacak resmi işlemlerden biri olan iş kazası araştırması, raporu ile birlikte önemli yer tutar. Raporun hazırlanması sürecinde ilgili kaza ve çevresi ile ilgili bilgiler toplanır, tekrarlanmaması amacıyla alınacak tedbirler belirlenir ve nihayetinde yeni vakaların oluşması önlenir.

1.     İş Kazası Hakkında Bilgi Toplanması

Tüm iş kazalarında detaylı ve geniş çaplı bir bilgi toplamak, olayı anlamak, varsa ihmalleri tespit etmek adına önem arz eder. Olayın hangi tarihte olduğu, saat kaçta meydana geldiği ve kazanın tam yeri belirlenmelidir. Kazadan etkilenen çalışanların kimler olduğu, orada bulunmaya yetkili olup olmadıkları, hangi görevi üstlendikleri ve gerçek çalışma sahaları bilinmelidir.

İş kazasına kimler şahit olduysa isimleri toplanmalıdır. Kazaya neyin yol açtığı tespit edilmelidir. İş kazasının vuku bulduğu anda etkilenen işçinin hangi görevi ifa ettiği tanımlanmalıdır. İş kazasına neden olabilecek aydınlatma problemleri veya kaygan zemin gibi çevresel etmenlerin belirlenmesi sağlanmalıdır. Çalışanın kişisel koruyucu donanım kullanıp kullanmadığı, görev tanımı, eğitimlerinin olup olmadığı, kullandığı malzemelerin neler olduğu gibi detaylı araştırma yapılmalıdır. Kazanın oluşturduğu yaralanma hadisesinin vücudun hangi bölgelerinde meydana geldiği, yaralanmanın derinliği ve hangi boyutta olduğu gibi kısımlar irdelenmelidir. İş kazası geçiren kişinin aldığı tedavi türü öğrenilmelidir. Kaza anında zarar gören ekipmanlar belirlenmeli, tekrar kullanılmasının önüne geçilmelidir.

İş kazası bildirimi yaparken kaza ile ilgili çok önemli ayrıntılar istendiği için bu edinilen bilgiler işe yarayacaktır.

2.     Olay Akışının Belirlenmesi

İş kazası ile ilgili edinilen bilgiler, tanıkların anlattıkları ve kamera kayıtları ile olayın nasıl bir akışta gerçekleştiği saptanır. Bu incelemeler sonunda kazaya sebep olan etkenler tespit edilir. Nasıl gerçekleştiği ve nasıl sonuçlandığı arasındaki ilişki bu bilgilerle bağlanabilir.

İş kazasına neden olan faaliyet tespit edilmelidir. İşçinin o esnada yürümesi, koşması, eğilmesi, çömelmesi, ağır bir şey kaldırıyor olması, tırmanması, inmesi, çıkması, temizlik yapması, kapak kapatması, kapı açması, teçhizat kullanması, kimyasal ile çalışması gibi faaliyetinin ne olduğu tam olarak bilinmelidir. Bunun daha sonraki eğitimlerde örnek olarak kullanılması gerekebilir.

Kazanın oluş şekli öğrenilerek yeni kazaların önüne geçilmesi için neler yapılabileceği belirlenir. Çalışan derin bir kazanın içine mi düştü, kullandığı makine mi zarar verdi, elektrik mi çarptı, kapak arasında mı kaldı, yüksekten mi düştü, kimyasal maddelerden mi etkilendi, zehirlenme mi yaşadı gibi durumlar araştırılmalı ve rapora dahil edilmelidir.

İş kazası anında çalışanın ne yaptığı da önem taşır. İş güvenliği ile ilgili aldığı eğitimleri kullanabildi mi, kanayan yerine müdahale etmeye çalıştı mı, mesai arkadaşları ilk yardım konusunda destek sundu mu, acil ilk yardım ekipleri çağrıldı mı, ne zaman çağrıldı, kaza anında çevredeki çalışan makineler kapatıldı mı gibi sorulara yanıt aranır.

İş kazası raporu öyle hazırlanmalıdır ki raporu okuyan kişiler veya yetkili birimlerin olayı çok net şekilde anlaması gerekir. Raporun net olarak anlaşılması için diyagramlar veya grafiklerle somutlaştırılması önemlidir.

3.     İş Kazası Analizi Yapılması

İş güvenliği konusunda uzmanlaşan kişilerin iş kazası analizini derinlemesine yapması önemlidir. Bu analiz sonucunda elde edilen sebep-sonuç-ihmal üçgeni, daha sonraki iş kazalarının önlenmesine öncülük edecektir. Elbette analiz yalnız başında kazaları önlemede yeterli değildir. Bu analizden elde edilen teknik çıktıların İSG tedbirleri hazırlanırken dikkate alınması gerekir. Burada da hem işverene, hem iş güvenliği uzmanına hem de İSG kuruluna görev düşmektedir.

Kazaya neden olan birincil nedenin tespit edilmesi, ikincil nedenlerin belirlenmesi ve neden olan çevresel etmenlerin saptanması, iyi bir analizin temel öğeleridir.

4.     Öneriler ve Alınması Gereken Tedbirlerin Belirlenmesi

İş kazası meydana geldikten sonra geriye çevirmek veya zamanı geri almak imkansızdır. Yaşanan talihsiz olayın etkilerinin az olması umut edilir. Ancak yeni bir iş kazasını önlemek elimizdedir ve işte bu aşamada yapılması gereken iş güvenliği tedbirlerinin alınmasıdır. Burada yeni bir kazaya mahal vermeyecek önlemler üzerinde durulmalıdır. Önceki kazaya neden olan etkenlerin artık ortadan kaldırılması birincil öncelik olmalıdır.

Bu süreçte işçilerin İSG eğitimleri yenilenmeli, yeni hadiselerin ışığında ek tedbirler anlatılmalıdır. Kaza yaşanan sahadaki ekipmanların bakımları planlı bir şekilde yapılmalıdır. Makineler ile çalışma konusunda yeni yönergeler hazırlanmalıdır. Risk analizi yapılarak değerlendirme sonuçları çalışanlar ile paylaşılmalıdır. Güvenli ve sağlıklı bir ortam için kullanılabilecek teknik tedbirler dahil edilmelidir. Gerekirse çalışma sahasının seyrekleştirilmesi, mesai dilimlerinin yeniden düzenlenmesi, dikkat dağıtıcı faktörlerin azaltılması veya elemine edilmesi, dinlenme sürelerini arttırılması gibi tedbirler düşünülmelidir.